سفری که بسیاری آن را در راستای تنش‌زایی در قفقاز جنویی تعبیر می کنند نه تنش‌زدایی.

این نخستین سفر «نانسی پلوسی» به یک کشور حوزه قفقاز است. او بالاترین مقام آمریکایی است که از زمان استقلال ارمنستان در سال۱۹۹۱ از اتحاد جماهیر شوروی به آن سفر کرده است. بر اساس گزارش‌ها، رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده در دیدار با «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر و تعداد دیگری از مقام‌های ارشد ارمنستان درباره شرایط امنیتی کنونی در منطقه به‌ویژه پس از درگیری اخیر با جمهوری آذربایجان گفت‌وگو خواهد کرد.

به چالش کشیدن روسیه
در این شرایط حضور پلوسی در یک منطقه پرمناقشه دیگر توجه تحلیلگران را به خود جلب کرده است. رئیس مجلس نمایندگان آمریکا پیش از آغاز سفرش به ایروان در اظهاراتی مدعی شد اقدام او «نماد قدرتمندی از تعهد قاطع ایالات متحده به ارمنستان دموکراتیک و مرفه و منطقه باثبات و امن قفقاز است». با وجود این، یک تحلیلگر حوزه قفقاز در گفت‌وگو با قدس یکی از اهداف مهم سفر پلوسی به ارمنستان را در راستای به چالش کشیدن قدرت روسیه در این جغرافیای مهم می‌داند.
سید علی قائم‌مقامی می‌گوید: آمریکا و روسیه بر سر نفوذ در قفقاز رقابت سختی دارند. بلوک غرب با آتش‌بیاری ترکیه از مدت‌ها پیش برای نفوذ در قفقاز برنامه‌ریزی کرده است. این موضوع در مورد گرجستان و جمهوری آذربایجان تا حدودی محقق شده است. اکنون جنگ اوکراین فرصت خوبی پیش روی ایالات متحده قرار داده تا روسیه را در ارمنستان به چالش بکشد. وی با بیان اینکه ارمنستان به طور سنتی تحت نفوذ روسیه قرار داشته است، تصریح کرد: مسکو پایگاه‌های نظامی در این کشور دارد که از ۴۵ سال پیش فعال است. پس باز شدن جای پای ایالات متحده به معنای به چالش کشیدن جدی پوتین است. این راهبرد آمریکاست به منظور درگیر کردن روسیه در چند جبهه برای کاهش تمرکزش بر اوکراین.
دلیل دیگر سفر پلوسی به خشنودی لابی ارمنی بازمی‌گردد. قائم‌مقامی با بیان این نکته ادامه داد: لابی ارامنه در ایالات متحده نفوذ بالایی دارد. این لابی در اروپا و به‌ویژه فرانسه هم فعال است. آن‌ها ناراضی از رخدادهای اخیر همصدا با برخی احزاب افراطی در داخل ارمنستان مخالف عادی‌سازی روابط با جمهوری آذربایجان و ترکیه هستند. در این شرایط آمریکا به دنبال آن است با اهرم این احزاب در منطقه آشوب ایجاد کند. گسترش ناامنی به نفع آمریکاست، چرا که از یک طرف می‌تواند مناطق پیرامونی روسیه را ناامن کرده و از سوی دیگر می‌تواند با ادعای میانجی‌گری، نفوذ و حضور خود در این حوزه را بیشتر کند.

نگرانی از نفوذ ایران در قفقاز
اما علیرضا تقوی نیا هم معتقد است در خصوص علل سفر نانسی پلوسی به ارمنستان چند نکته باید مدنظر باشد .وی در تحلیلی که ارائه داده، نوشته: پاشینیان غرب‌گراترین نخست‌وزیر ارمنستان به شمار می‌رود تا جایی که این کشور کوچک در بحبوحه جنگ با باکو از حمایت متحد سنتی‌اش روسیه بی‌بهره ماند، زیرا پوتین‌ معتقد بود پاشینیان به سمت ایالات متحده متمایل شده است. به همین دلیل است که پلوسی در این شرایط بحرانی برای حمایت از پاشینیان
(و نه ارمنستان) به ایروان سفر کرد. وی با بیان اینکه لابی ارمنی در جهان نفوذ بسیاری دارد، تصریح کرد: بدون تردید فشارهای این لابی قدرتمند در کنگره آمریکا در سفر پلوسی بی‌تأثیر نبوده است. همچنین گسترش نفوذ ایران، خطری است که منافع آمریکا در قفقاز را به خطر می‌اندازد و این کشور تلاش دارد نقش توازن‌بخش در حیاط خلوت روسیه بازی کرده و بی‌شک متمایل نیست جمهوری اسلامی در قفقاز جاپای نظامی و سیاسی محکمی برای خود دست و پا کند .اما در خصوص میزان تأثیر سفر خانم پلوسی بر مسائل قفقاز باید صبر کرد و دید آیا هشدار جدی به باکو و آنکارا در خصوص ماجراجویی‌های اخیرشان علیه خاک ارمنستان جواب می‌دهد یا خیر.
در نهایت واقعیت این است که مناقشه کنونی در قفقاز جنوبی باید از طریق مذاکره و با مشارکت کشورهای منطقه حل و فصل شود و سفر پلوسی و اعلام حمایت ظاهری وی از ایروان در مناقشه کنونی با باکو فقط موجب تنش‌آفرینی بیشتر خواهد شد. به نظر می‌رسد تخصص رئیس مجلس نمایندگان آمریکا دامن زدن به تنش‌ها و مناقشات است و این همان کاری است که وی در سفر اخیر خود به تایوان موجب آن شد.

خبرنگار: مهدی خالدی